قوانین قانون کار

جبران خسارت از هرقبیل و پرداخت مزایای پایان کار

ماده31- چنانچه خاتمه قراردادبه لحاظ از کارافتادگی کلی و یا بازنشستگی کاگرباشد, کارفرما باید براساس آخرین مزد کارگر به نسبت هر سال سابقه خدمت, حقوقی به میزان  30روز مزد به وی پرداخت نماید.

این وجه علاوه بر مستمری از کارافتادگی و یا بازنشستگی کارگر است که توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت می شود.

پرسش: مبنای محاسبه سنوات خدمت کارگران. پاسخ: مبنای محاسبه و پرداخت سنوات خدمت کارگران در کارگاههایی که طرح طبقه بندی مشاغل براساس نظام ارزیابی مصوب وزارت کار دارند مزد گروه و پایه و درکارگاههای فاقد طرح مزد ثابت موضوع ماده 36 قانون کار می باشد.

(کسرخدمت-ایام ذخیره سنوات)*(365یا360):ضریب سنوات*مبنای محاسبه=ذخیره سنوات

شرایط کار

ماده 34- کلیه دریافتیهای قانونی که کارگر به اعتبار قرارداد کار, اعم از مزد یا حقوق, کمک عائله مندی, هزینه های مسکن, خواربار, ایاب و ذهاب , مزایای غیر نقدی, پاداش افزایش تولید, سود سالانه و نظایر آنها دریافت می نماید را حق السعی می نامند.

ماده 35- مزد عبارت است از وجوه نقدی یا غیر نقدی و یا مجموع آنها که در مقابل کار به کارگر پرداخت می شود.

تبصره 1- چنانچه مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد, مزد ساعتی و در صورتی که براساس میزان انجام کار و یا محصول تولید شده باشد کارمزد و چنانچه براساس محصول تولید شده و یا میزان انجام کار در زمان معین باشد, کارمزد ساعتی نامید می شود.

تبصره 2- ضوابط و مزایای مربوط به مزد ساعتی, کارمزد ساعتی و کارمزد و مشاغل شمول موضوع این ماده که با پیشنهاد شورای عالی کار به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی خواهد رسید تعیین می گردد. حداکثر ساعات کار موضوع ماده فوق نباید از حداگثر ساعت قانونی کار تجاوز نماید.

ماده 36-  مزد ثابت, عبارت است از مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل.

تبصره 1- در کارگاههایی که دارای طرح طبقه بندی وارزیابی مشاغل نیستند منظور از مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل, مزایای است که بر حسب ماهیت شغل یا محیط کار و برای ترمیم مزد در ساعات عادی کار پرداخت می گردد, از قبیل مزایای سختی کار, مزایای سرپرستی, فوق العاده شغل و غیره.

تبصره 2- در کارگاههایی که طرح طبقه بندی مشاغل به مرحله اجراء درآمده است مزد گروه و پایه, مزد مبنا را تشکیل می دهد.

تبصره 3-  مزایای رفاهی و انگیزه ای از قبیل کمک هزینه مسکن, خواربار و کمک عائله مندی, پاداش افزایش تولید و سود سالانه جزو مزد ثابت و مزد مبنا محسوب نمی شود.

پرسش : آیا پورسانت جزء مزد ثابت منظور می شود؟ پاسخ: با توجه به تعریف مندرج در ماده 36 قانون کار مزد ثابت عبارت از مجموع مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل می باشد علیهذا میانگین مبالغی که تحت عنوان پورسانت و به تبع شغل پرداخت می گردد جزء مزد ثابت منظور خواهد شد.

پرسش:شرایط پرداخت کمک عائله مندی . پاسخ: به استناد ماده 86 قانون تامین اجتماعی کمک عائله مندی(حق اولاد) به کلیه بیمه شدگان تعلق می گیرد که اولا سابقه پرداخت 720 روز حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی را دارا بوده و ثانیا سن فرزندان آنها از هیجده سال کمتر بوده و یا منحصرا به تحصیل اشتغال داشته و یا بنا به گواهی کمیسیونهای پزشکی مربوط قادر به کار نباشند. میزان کمک عائله مندی نیز معادل سه برابر حداقل مزد روزانه کارگر ساده و حداکثر بابت (2) اولاد تعیین گردیده است.

پرسش: شرایط پرداخت کمک عائله مندی.  پاسخ: با توجه به اینکه در بند 2 ماده 86 قانون تامین اجتماعی یکی از شرایط دریافت کمک عائله مندی داشتن فرزند کمتر از 18 سال می باشد و ذکری از عبارت تحت تکفل نشده است لذا پرداخت کمک عائله مندی به کارگری که فرزند او قبل از رسیدن به 18 سالگی ازدواج می نماید منع قانونی ندارد.

پرسش: پرداخت کمک عائله مندی در صورتی که فرزندی جایگزین فرزند دیگر شود.  پاسخ: به موجب ماده 86 قانون تامین اجتماعی کمک عائله مندی برای حداکثر تا دو فرزند بیمه شده پرداخت می گردد. بنابر این بدیهی است چنانچه به فرزند بیمه شده ای به دلیل رسیدن به سن هیجده سال حق اولاد تعلق نگیرد فرزند دیگر وی در صورت احراز شرایط قانونی می تواند جایگزین گردد.

پرسش: زن و شوهری که که هر دو (اعم از اینکه در یک کارگاه یا کارگاه مجزا شاغل باشند)  مشمول دریافت عائله مندی می شوند یا خیر؟ پاسخ:  نظر به این که در مقررات مربوط به کمک عائله مندی پرداخت کمک عائله مندی به بیمه شده ذکر گردیده بنابر این زن وشوهر در صورت داشتن شرایط مندرج در مواد 86و87 قانون تامین اجتماعی هر یک به تنهایی از کمک مذکور استفاده خواهد نمود.

پرسش:شرایط پرداخت کمک هزینه مسکن و خواربار و عائله مندی به کارگرانی که بعلت فوت یا متارکه از همسر خود جدا شده اند. پاسخ: به موجب مقررات و رویه های موجود, کارگران متاهل (اعم از زن و مرد) پس از فوت یا متارکه همسر از لحاظ تعلق کمک هزینه مسکن و خواربار در صورتی که دارای فرزند باشند همچنان متاهل با فرزند و در صورتی که فاقد فرزند باشند مجرد محسوب می گردند. کمک عائله مندی نیز به موجب ماده 86 قانون تامین اجتماعی با توجه به تعداد فرزندان  واجد شرایط کارگاه بیمه شده (اعم از زن و مرد) پرداخت می گردد و با فوت یا متارکه همسر بی ارتباط می باشد. ضمنا چنانچه زن و شوهر دارای فرزند واجد شرایط در یک کارگاه اشتغال به کار داشته باشند در صورت داشتن سایر شرایط هر یک جداگانه استحقاق دریافت کمک عائله مندی متعلقه را خواهند داشت.

پرسش: پرداخت کمک هزینه مسکن و خواربار.   پاسخ: پرداخت هزینه مسکن و خواربارشامل کلیه مشمولین قانون کار از جمله زن و شوهر شاغل نیز می گردد. ضمنا‘ چنانچه کارگاهی از قبل از سال 59 بیش از میزان مقرر و یا به حقوقهای بیش از میزان تعیین شده, کمکهای فوق را پرداخت می نموده است ادامه آن به شرط استمرار تا کنون عرف و روال کارگاه تلقی گردیده و به همان میزان در مورد کلیه کارکنان اعم از قدیم یا جدید قابل پرداخت می باشد.

پرسش: مقررات مربوط به حق مسکن کارگران . پاسخ: ضوابط کلی مربوط به پرداخت کمک هزینه مسکن به کارگران مشمول قانون کار براساس مصوبه مورخ 6/05/70 مجلس شورای اسلامی اصلاح شده و مقرر گردیده است میزان کمک هزینه مسکن برای کارگران مشمول قانون کار سالانه توسط شورایعالی کار تعیین و به تصویب  هیا‘ت وزیران برسد.

ماده 37- مزد باید در فواصل زمانی مرتب و در روز غیر تعطیل و ضمن ساعات کار به وجه نقد رایج کشور یابا تراضی طرافین به وسیله چک عهده بانک و با رعایت شرایط ذیل پرداخت شود:

الف- چنانچه براساس قراردا د یا عرف کارگاه, مبلغ مزد به صورت روزانه یا ساعتی تعیین شده باشد, پرداخت آن باید پس از محاسبه در پایان روز یا هفته یا پانزده روز یک بار به نسبت ساعات کار و یا روزهای کارکرد صورت گیرد.

ب: در صورتی که براساس قرارداد یا عرف کارگاه, پرداخت مزد به صورت ماهانه باشد, این پرداخت باید در آخر ماه صورت گیرد. در این حالت مزد مذکور حقوق نامیده می شود.

تبصره- در ماههای سی و یک روزه مزایا و حقوق باید براساس سی و یک روز محاسبه و به کارگر پرداخت شود.

پرسش: پرداخت مزد در ماههای 29 روز. پاسخ: با عنایت به بند (ب) ماده 37 قانون کار جمهوری ایران در صورتی که بر اساس قرارداد یا عرف کار گاه پرداخت مزد  به صورت ماهانه باشد مستنبط از تبصره ماده مذکور در ماههای 29 روزه باید براساس 29 روز محاسبه و به کارگر پرداخت شود.

پرسش: تعیین مزد و ساعت کار ماهانه. پاسخ: ساعات کار ماهانه در مقررات قانون کار پیش بینی نشده است ولی تعیین مزد بصورت ماهانه به موجب ماده 37 قانون کار منعی ندارد لذا در مواردی که مزد بصورت ماهانه تعیین شده باشد کارگر با انجام کار قانونی هفتگی (44 ساعت در هفته) در پایان ماه استحقاق دریافت حقوق تعیین شده ماهانه را خواهد داشت و لذا تفکیک حقوق براساس 176یا191یا220 ساعت موردی ندارد. ضمنا‘ کارگر در ماههای 31 روزه استحقاق دریافت 30/1 حقوق و مزایای تعیین شده ماهانه را خواهد داشت.

پرسش: نحوه پرداخت مزد به کارگران در ماههای 31 روزه پاسخ: در قانون کار عنوان کارگر اطلاق عام داشته و اعم است از کارگران روزمزد, کارمزد, موقت, دائم   و مدلول تبصره ماده 37 این قانون نیز نسبت به کلیه کارگران نافذ می باشد و باید منطق با تبصره ماده قانونی یادشده حقوق و مزایای کارگران را بر اساس سی و یک روز محاسبه و پرداخت نمایند.

پرسش: نحوه  محاسبه مزد یک ساعت کار.   پاسخ: مزد هر ساعت کار در مواردی که حقوق ماهانه تعیین شده باشد به شرح زیر می باشد:       

 مزدروزانه=30:حقوق ماهانه                         مزد یک ساعت=7ساعت و 20 دقیقه:مزد روزانه

پرسش: نحوه پرداخت مزایا بیش از مقررات قانون کار.  پاسخ: چنانچه در کارگاهی مزایایی بیش از مزایای مقرردر قانون و مقررات تبعی به کارگران پرداخت شده باشد به منزله عرف و روال کارگاه تلقی و مزایای مزبور به کلیه کارگران اعم جدید یا قدیم قابل پرداخت خواهد بود.

پرسش: مزایایی که در رابطه با نوع و شرایط شغل پرداخت می گردد جزء حقوق مکتسبه محسوب می گردد.      پاسخ: مزایایی از قبیل سختی کار که برحسب نوع و شرایط شغل به کارگر پرداخت می گردد و با تغییر شغل قطع می شود جزء حقوق مکتسبه محسوب نمی گردد.

پرسش: پرداخت مزایای نقدی و یا غیر نقدی تحت هر عنوان بدون توجه به نوع و شرایط شغل, جزء حقوق مکتسبه محسوب می گردد؟ پاسخ: چنانچه مزایای نقدی و یا غیر نقدی تحت هر عنوان از جمله (سختی کار) بدون توجه به نوع شرایط شغل به کارگر پرداخت شود استمرار در پرداخت موجب ایجاد حق مکتسبه برای کارگر شده و به طور یک جانبه قابل قطع از سوی کارفرما نخواهد بود. (مانند موردی که کارگر بدون اشتغال در مشاغلی که طبق ضوابط مربوط از جمله مشاغل سخت و زیان آور است مبلغی را تحت عنوان سختی کار دریافت دارد).

(غیبت+بیماری+مرخصی بدون حقوق +تاخیر)کسر کار-کارکرد عادی=کارگرد موثر

کارکردموثر*(30یا220):مبلغ در حکم =فرمول محاسبه حقوق و مزایای ثابت

کارکرد موثر*روزهای ماه(30و31و29) :مبلغ در حکم =فرمول محاسبه  مزایای رفاهی

(کارکردبیماری+کارکرد موثر)*روزهای ماه(30و31و29) :مبلغ در حکم =فرمول محاسبه  مزایای رفاهی (حق اولاد)

ماده 41- شورای عالی کار همه ساله موظف است میزان حداقل مزد کارگران را برای نقاط مختلف کشور و یا صنایع مختلف با توجه به معیارهای ذیل تعیین نماید:

1- حداقل مزد کارگران با توجه به درصد تورمی که از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می شود.

2- حداقل مزد بدون آنکه مشخصات جسمی و روحی کارگران و ویژگیهای کار محول شده را مورد توجه قرار دهد, باید به اندازه ای باشد تا زندگی یک خانواده, که تعداد متوسط آن توسط مراجع رسمی اعلام می شود را تامین نماید.

تبصره- کارفرمایان موظفند که در ازای انجام کار در ساعات تعیین شده قانونی به هیج کارگری کمتر از حداقل مزد تعیین شده جدید پرداخت ننمایند و در صورت تخلف, ضامن تادیه مابه التفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جدید می باشند.

ماده 42- حداقل مزد موضو ماده   41   این قانون منحصرا‘ باید به صورت نقدی پرداخت شود. پرداختهای غیر نقدی به هر صورت که در قرادادها پیش بینی می شود, به عنوان پرداختی تلقی می شود که اضافه بر حداقل مزد است.

ماده 43- کارگران کارمزد برای روزهای جمعه و تعطیلات رسمی و مرخصی, استحقاق دریافت مزد را دارند و ماخذ محاسبه میانگین کارمزد آنها در آن روزها, کارکرد آخرین ماه کار آنهاست. مبلغ پرداختی در هر حال نباید کمتر از حداقل مزد قانونی باشد.

ماده 44- چنانچه کارگر به کارفرمای خود مدیون باشد, در قبال این دیون وی, تنها می توان مازاد بر حداقل مزد را به موجب حکم دادگاه برداشت نمود. در هرحال این مبلغ نباید از یک چهارم کل مزد کارگر بیشتر باشد.

تبصره- نفقه و کسوه افراد واجب النفقه کارگر از قاعده مستثنی و تابع مقررات قانون مدنی می باشد.

ماده 45- کارفرما فقط در موارد ذیل می تواند از مزد کارگر برداشت نماید:

الف- موردی که قانون صراحتا‘ اجازه داده باشد.

ب– هنگامی که کارفرما به عنوان مساعده وجهی به کارگر داده باشد.

ج- اقساط وامهایی که کارفرما به کارگر داده است طبق ضوابط مربوطه.

د- چنانچه در اثر اشتباه محاسبه مبلغی اضافه پرداخت شده باشد.

ه- مال الاجاره خانه سازمانی (که میزان آن با توافق طرفین تعیین گردیده است) در صورتی که اجاره ای باشد با توافق طرفین تعیین می گردد.

و- وجوهی که پرداخت آن از طرف کارگر برای خرید اجناس ضروری از شرکت تعاونی مصرف همان کارگاه تعهد شده است.

تبصره- هنگام دریافت وام مذکور در بند ج, با توافق طرفین باید میزان اقساط پرداختی تعیین گردد.

ماده 46- به کارگرانی که به موجب قراداد یا موافقت بعدی به ماموریتهای خارج از محل خدمت اعزام می شوند فوق العاده ماموریت تعلق می گیرد. این فوق العاده نباید کمتر از مزد ثابت یا مزد مبنای روزانه کارگران باشد, همچنین کارفرما مکلف است وسیله یا هزینه رفت و برگشت آنها را تامین نماید.

تبصره- ماموریت به موردی اطلاق می شود که کارگر برای انجام کار حداقل 50 کیلومتر از محل کارگاه اصلی دور شود و یا ناگزیر باشد حداقل یک شب در محل ماموریت توقف نماید.

پرسش:درماموریت, هزینه غذا و اقامت و نیز پرداخت اضافه کاری به عهده کارفرما است؟  پاسخ: در قانون کار موضوع پرداخت هزینه های غذا و اقامت و نیز اضافه کاری برای کسانی که در اجرای ماده 46 قانون به ماموریت اعزام می شوند پیش بینی نگردیده است ودر صورت عدم وجود عرف و روال در کارگاه, این قبیل پرداختها با توافق طرفین انجام می شود.

پرسش: تعریف ماموریت و نحوه پرداخت مزایای آن.  پاسخ: با استناد مفاد تبصره ماده 46 قانون کار ماموریت به مواردی اطلاق می گردد که کارگر برای انجام کار حداقل 50کیلومتر از محل کارگاه دور شده (اعم از این که شب در محل ما‘موریت توقف کرده یا نکرده باشد) و یا ناگزیر از توقف شبانه در محل ما‘موریت باشد (اعم از اینکه فاصله محل ما‘موریت تا محل کارگاه کمتر یا بیشتر از 50 کیلومتر باشد)  و به استناد مفاد ماده 46 در هر یک از حالات مذکور فوق العاده ماموریت نباید کمتر از مزد ثابت یا مزد مبنای روزانه کارگر باشد.

مدت

ماده 51- ساعت کاردر این قانون مدت زمانی است که کارگر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می دهد. به غیر از مواردی که در این قانون مستثنی شده است, کار کارگران در شبانه روز نباید از 8 ساعت تجاوز نماید.

تبصره 1- کارفرما با توافق کارگران یا نماینده قانونی آنان می تواند ساعت کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان مقرر و در دیگر روزها اضافه بر این میزان تعیین کند, به شرط آنکه مجموع ساعات کار هر هفته از 44 ساعت تجاوز نکند.

 تبصره 2- در کارهای کشاورزی کارفرما می تواند با توافق کارگران, نماینده یا نمایندگان قانونی آنان, ساعات کار در شبانه روز را با توجه به کار, عرف و فصول مختلف تنظیم نماید.

پرسش: مجموع ساعت کار مفید در هفته.  پاسخ: براساس تبصره1 ماده 51 قانون کار مجموع ساعات کار در هفته 44 ساعت تعیین شده است و اوقات صرف غذا و ادای فریضه نماز در غیر از ماه مبارک رمضان جزء ساعات کار محسوب نمی گردد.

ماده 52- در کارهای سخت و زیان آور و زیر زمینی, ساعات کار نباید از شش ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاور نماید.

تبصره- کارهای سخت و زیان آور و زیر زمینی به موجب آیین نامه ای خواهد بود که توسط شورای عالی حفاظت فنی و بهداشت کار و شورای عالی کار تهیه و به تصویب وزرای کار و امور اجتماعی و بهداشت, درمان و آموزش پزشکی خواهد رسید.

ماده 53- کار روز, کارهایی است که زمان انجام آن از ساعت 6 بامداد تا 22 می باشد و کار شب, کارهائی است که زمان انجام آن  بین 22 تا 6 بامداد قرار دارد. کار مختلط نیز کارهایی است که بخشی از ساعات انجام آن در روز و قستمی از آن در شب واقع می شود.

در کارهای مختلط, ساعاتی که جزء کار شب محسوب می شود, کارگر از فوق العاده موضوع ماده 58 این قانون استفاده می نماید.

ماده 54- کار متناوب کاری است که نوعا در ساعات متوالی انجام نمی یابد, بلکه در ساعات معینی از شبانه روزی صورت می گیرد.

تبصره- فواصل  تناوب کار در اختیار کارگر است و حضور او در کارگاه الزامی نیست. در کارهای متناوب, ساعات کار و فواصل تناوب و نیز کار اضافه نباید از هنگام شروع تا خاتمه جمعا از 15 ساعت در شبانه روز بیشتر باشد.

ساعت شروع و خاتمه کار و فواصل تناوب با توافق طرفین و نوع کار و عرف کارگاه تعیین می گردد.

ماده 55-کار نوبتی عبارت است از کاری که در طول ماه گردش دارد, به نحوی که نوبتهای آن در صبح یا عصر یا شب واقع می شود.

ماده 56-کارگری که در طول ماه بطور نوبتی کار می کند و نوبتهای کار وی در صبح و عصر واقع شود, 10% و چنانچه نوبتها در صبح و عصر و شب قرار گیرد, 15% و در صورتی که نوبتها به صبح وشب ویا عصروشب بیفتد, 22.5% علاوه بر مزد به عنوان فوق العاده نوبت کاری دریافت خواهد کرد.

پرسش:میزان فوق العاده نوبت کاری در مورد کارگرانی که یک نوبت از کار آنان در شب واقع می گردد.  پاسخ: مستفاد از قسمت اخیر ماده 56 قانون کار کارگرانی که نوبتیهای کار آنان در دو شیفت انجام و یکی از شیفتهای کار با ساعات شب (22الی 6 صبح) مصادف گردد استحقاق دریافت فوق العاده نوبت کاری به میزان 22.5% مزد را دارا می باشند.

پرسش: نحوه پرداخت فوق العاده نوبت کاری در روزهای کار و مرخصی استحقاقی .     پاسخ: از آنجاکه مزایای مربوط به نوبتکاری موضوع ماده 56 قانون جدید کار تحت عنوان فوق العاده می باشد بدیهی است که تنها در روزهای کار قابل پرداخت بوده و در ایام مرخصی استحقاقی قابل پرداخت نمی باشد.

ماده 57- در کار نوبتی ممکن است ساعات کار از 8 ساعت در شبانه روز و 44 ساعت در هفته تجاوز نماید, لکن جمع ساعات کار در چهار هفته متوالی نباید از 176 ساعت تجاوز نماید.

ماده 58- برای هر ساعت کار در شب تنها به کارگران غیر نوبتی 35% اضافه بر مزد ساعت کار عادی تعلق می گیرد.

ماده 59- در شرایط عادی, ارجاع کار اضافی به کارگر با شرایط ذیل مجاز است:

الف- موافقت کارگر

ب – پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی

تبصره- ساعات کار اضافی ارجاعی به کارگران نباید از 4 ساعت در روز تجاوز نماید (مگر در موارد استثنایی با توافق طرفین).

ماده 60- ارجاع کار اضافی با تشخیص کارفرما به شرط پرداخت اضافه کاری (موضوع بند ب ماده 59) و برای مدتی که جهت مقابله با اوضاع واحوال ذیل ضرورت دارد مجاز است و حداکثر اضافه کار موضوع این ماده 8 ساعت در روز خواهد بود (مگر در موارد استثنایی با توافق طرفین):

الف- جلوگیری از حوادث قابل پیش بینی و یا ترمیم خسارتی که نتیجه حوادث مذکور است.

ب- اعاده فعالیت کارگاه, در صورتی که فعالیت مزکور به علت بروز حادثه یا اتفاق طبیعی از قبیل سیل, زلزله و یا اوضاع و احوال غیر قابل پیش بینی دیگر قطع شده باشد.

تبصره 1- پس از انجام کار اضافی در موارد فوق, کارفرما مکلف است حداکثر ظرف مدت 48 ساعت, موضوع را به اداره کار و امور اجتماعی اطلاع دهد تا ضرورت کار اضافی و مدت آن تعیین شود.

تبصره 2- در صورت عدم تائید ضرورت کار اضافی توسط اداره کار و امور اجتماعی محل, کارفرما مکلف به پرداخت غرامت و خسارات وارده به کارگر خواهد بود.

پرسش: نحوه محاسبه اضافه کاری.     پاسخ: انجام اضافه کاری از سوی کارگران نوبت کار با رعایت شرایط پیش بینی شده در ماده 59 قانون کار مجاز خواهد بود و نحوه محاسبه اضافه کاری به شرح زیر می باشد.

مزد روزانه = 30 : مزد ماهانه

مزد یک ساعت کار عادی = 7 ساعت و 20 دقیقه : مزد روزانه

مزد یک ساعت اضافه کاری = چهل درصد مزد یک ساعت عادی + مزد یک ساعت کار عادی

پرسش: نحوه محاسبه پرداخت اضافه کار به کارگران نوبتی و غیر نوبتی.   پاسخ:پرداخت فوق العاده اضافه کاری نوبت کار و غیر نوبت کار به صورت یکسان 40% علاوه بر مزد هر ساعت کاری بوده و درصدهای نوبت کاری نیز در اضافه کاری تاثیری ندارد.

پرسش:مزایائی که در محاسبه اضافه کاری منظور می گردد.    پاسخ: مستفاد از ماده 36 قانون کار و تبصره 1 آن مزایائی از قبیل سختی کار و مزایای سرپرستی و فوق العاده شغل که به تبع شغل و برای ترمیم مزد در ساعات عادی کار پرداخت می شود جزء مزد ثابت محسوب می گردد و لذا در مبنای محاسبه اضافه کاری نیز منظور خواهد گردید.

پرسش: حداکثر ساعت اضافه کاری.   پاسخ: سقف مربوط به ساعات کار اضافی موضوع قسمت اخیر تبصره ماده 59 قانون کار در قانون مرقوم مشخص نشده است. النهایه ارجاع کار بیش از چهار ساعت باید با عنایت به استثناء پیش بینی شده باشد به نحوی که استثناء تبدیل به قاعده نشود.

پرسش: تاثیر فوق العاده شغل در محاسبه اضافه کار در کارهایی که فاقد طبقه بندی مشاغل می باشند.    پاسخ: درکارگاههایی که دارای طرح طبقه بندی وارزیابی مشاغل نیستند فوق العاده شغل به عنوان مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل جزء مزد ثابت محسوب و در محاسبه اضافه کاری منظور می گردد.

پرسش: مزایائی که در محاسبه اضافه کاری منظور نمی گردد. پاسخ: ملاک محاسبه فوق العاده ساعات اضافه کاری همان مزد ثابت و مزد مبنا (مذکور در ماده 36 قانون کار و تبصره های این ماده) بوده و مزایائی مانند فوق العاده نوبتکاری و تفاوت تطبیق و نظائر آن که در ارتباط با شغل پرداخت نمی شود در محاسبه مذکور منظور نمی گردد.

پرسش: محاسبه اضافه کاری در کارگاههایی که داری طرح طبقه بندی مشاغل می باشند.

پاسخ: مستند به بند (ب) ماده 59 قانون کار جمهوری اسلامی ایران مبنای احتساب فوق العاده اضافه کار مزد کارگر بوده و از طرفی در کارگاههائی که طرح طبقه بندی مشاغل به مرحله اجرا درآمده است با عنایت به تبصره 2 ماده 36 قانون مرقوم مزد گروه و پایه مزد مبنا (پایه محاسبه هرگونه مزایا) را تشکیل می دهد.

پرسش:پرداخت اضافه کار به کارگران شب کار.    پاسخ: کارگران غیر نوبت کاری که ساعت اضافه  کاری آنها در فاصله ساعت 22 تا 6 بامداد واقع شود علاوه بر 40% فوق العاده مربوط به اضافه استحقاق دریافت 35% مربوط به کار در شب را نیز خواهد داشت.

کارکرد اضافه کاری*4/1*220/مبنای محاسبه اضافه کاری  = فرمول محاسبه اضافه کاری

ماده 61- ارجاع کار اضافی به کارگرانی که کار شبانه یاکارهای خطرناک و سخت و زیان آور انجام می دهند ممنوع است.

تعطیلات و مرخصی ها

ماده 62- روزجمعه, روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد می باشد.

تبصره 1- در امور مربوط به خدمات عمومی نظیر آب, برق, اتوبوسرانی و یا در کارگاههایی که بر حسب نوع یا ضرورت کار و یا توافق طرفین, به طور مستمر روز دیگری برای تعطیل تعیین شود, همان روز در حکم روز تعطیل هفتگی خواهد بود و به هر حال تعطیل یک روز معین در هفته اجباری است. کارگرانی که هر عنوان به این ترتیب روزهای جمعه کار می کنند, در مقابل عدم استفاده از تعطیل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد.

تبصره 2- در صورتی که روزهای کار درهفته کمتر از شش روز باشد, مزد روز تعطیل هفتگی کارگر معادل یک ششم مجموع مزد یا حقوق دریافتی وی در روزهای کاردر هفته خواهد بود.

تبصره 3- کارگاههایی که با انجام 5 روز کار در هفته و 44 ساعت کار قانونی کارگرانشان از دو روز تعطیل استفاده می کنند مزد هر یک از دو روز تعطیل هفتگی برابر با مزد روزانه کارگران خواهد بود.

پرسش: مزد تعطیل روز جمعه.   پاسخ: براساس ماده 62 قانون کار روز جمعه روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد می باشد لکن براساس ضرورتهای مندرج در تبصره 1 ماده مذکور چنانچه با توافق طرفین روز معین و مستمر دیگری بعنوان روز تعطیل هفتگی تعیین شود دستمزد روز جمعه این قبیل کارگران 40% بیشتر از دستمزد روزهای عادی خواهد بود.

پرسش: نحوه  محاسبه اضافه کاری در روز جمعه و تعطیل رسمی. پاسخ: کار در روز جمعه مستند به ماده 61 قانون کار اصولا ممنوع بوده و لذا انجام اضافه کاری نیز در این روز مجاز نخواهد بود مگر این که با رعایت مقررات موضوع تبصره ماده مرقوم روز معین و مستمر دیگری به عنوان تعطیل هفتگی برای کارگر و یا کارگران تعیین گردیده باشد. که بدیهی است در این صورت این روز در حکم جمعه خواهد بود . لازم به یاد آوری است چنانچه به طریق مذکور در فوق روز دیگری به عنوان روز تعطیل هفتگی تعیین شده باشد مزد روز جمعه چهل درصد بیشتر  از مزد روزهای عادی هفته بوده و در صورت انجام کار اضافه کاری در این روز به طریق زیر محاسبه خواهد گردید.

مزد روز جمعه= 4/1*مزد روز عادی.

مزد یک ساعت کار در روز جمعه = 3333/7:مزد روز جمعه.

مزد یک ساعت اضافه کار در روز جمعه برابر است با: 4/1*مزد یک ساعت کار در روز جمعه

کارکرداضافه کاری*96/1*220/مبنای محاسبه اضافه کاری = اضافه کاری درروز جمعه

ماده 63- علاوه بر تعطیلات رسمی کشور, روزکارگر(11 اردیبهشت) نیز جزء تعطیلات رسمی کارگران به حساب می آید.

پرسش: انجام کار در روز کار گر.    پاسخ: روز کارگر به موجب ماده 63 قانون کار جزء تعطیلات رسمی کارگران بوده و در صورت موافقت کارگر به انجام کار در این روز ساعات کار انجام شده اضافه کار تلقی و فوق العاده مربوط طبق مقررات قابل پرداخت خواهد بود.

ماده 64- مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه,جمعاً یک ماه است. سایر روزهای تعطیل جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شدبرای کارکمتر از یک سال, مرخصی مزبور به نسبت مدت کار انجام یافته محاسبه می شود.

پرسش:نحوه احتساب مرخصی در کارگاههایی که با تعطیل توافقی 5 روز در هفته کار می نمایند.     پاسخ: با توجه به این که این قبیل کارگران, کار روز پنجشنبه را بنابر توافق با کارفرما در سایر روزهای هفته انجام می دهند لذا چنانچه در 5 روز اول هفته از مرخصی استحقاقی استفاده نمایند به دلیل عدم کار اضافی به جای روز پنجشنبه (هفته مورد بحث) جمعا 6 روز مرخصی با احتساب روز پنجشنبه تعطیلی توافقی به حساب آنان منظور خواهد شد.

پرسش: میزان مرخصی استحقاقی سالیانه.   پاسخ: مرخصی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه یک ماه است که در صورت عدم احتساب روزهای جمعه 26 روز کاری محاسبه خواهد شد. ( معادل 190:40 ساعت و دقیقه)

ماده 65- مرخصی سالانه کارگرانی که به کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارند 5 هفته می باشد. استفاده از این مرخصی, حتی الامکان در دو نوبت و در پایان هر شش ماه کار صورت می گیرد.

ماده 66- کارگر نمی تواند بیش از 9 روز از مرخصی سالانه خود را ذخیره کند.

پرسش: تعیین تکلیف مرخصی های ذخیره شده مطابق با قانون کار قدیم.     پاسخ: مانده مرخصی استحقاقی کارگران که طبق قانون کار سابق ذخیره شده در حال حاضر قابل استفاده می باشد لیکن باز خرید آن در زمان اشتغال به کار وجاهت قانونی نخواهد داشت.

پرسش: حداکثر میزان ذخیره مرخصی سالانه کارگران.   پاسخ: به موجب مقررات ماده 66 قانون کار در هر سال 9 روز مرخصی کارگران مشمول این قانون می تواند ذخیره شود بدیهی است مرخصی هائی که بدین طریق ذخیره می شود در سنوات مختلف جمع و به حساب طلب مرخصی کارگر منظور می گردد.

پرسش: باز خرید مرخصی در زمان اشتغال. پاسخ: بازخرید مرخصی  استحقاقی کارکنان در حین اشتغال مجوزی ندارد و به موجب ماده 66 قانون جدید کار از تاریخ اجرای این قانون (14/12/69) حداکثر سالی 9 روز مرخصی آنان ذخیره می گردد.

ماده 67- هر کارگر حق دارد به منظور ادای فریضه حج واجب در تمام مدت کار خویش فقط یک نوبت یک ماه به عنوان مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق استفاده نماید.

ماده 68- میزان مرخصی استحقاقی کارگران فصلی بر حسب ماههای کارکرد تعیین می شود.

ماده 69- تاریخ استفاده از مرخصی با توافق کارگر و کارفرما تعیین می شود و در صورت اختلاف بین کارگر و کارفرما, نظر اداره کار و امور اجتماعی محل لازم الاجراء است.

تبصره- در مورد کارهای پیوسته (زنجیره ای) و تمامی کارهایی که همواره حضور حداقل معینی از کارگران در روزهای کار اقتضا می نماید, کارفرما مکلف است جدول زمانی استفاده از مرخصی کارگران را ظرف سه ماه آخر هر سال برای سال بعد تنظیم و پس از تائید شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی یا نماینده کارگران اعلام نماید.

ماده 70- مرخصی کمتر یک روز کار جزء مرخصی استحقاقی منظور می شود.

ماده 71- در صورت فسخ یا خاتمه قرارداد کار یا بازنشستگی و از کارافتادگی کلی کارگر و یا تعطیل کارگاه, مطالبات مربوط به مدت مرخصی استحقاقی کارگر به وی در صورت فوت او به ورثه او پرداخت می شود.

ماده 72- نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران و مدت آن و شرایط برگشت آنها به کار پس از استفاده از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین خواهد شد.

ماده 73- کلیه کارگران در موارد ذیل حق برخورداری از سه روز مرخصی با استفاده از مزد را دارند:

الف- ازدواج دائم

ب – فوت همسر, پدر, مادر و فرزند

پرسش: در صورت تقارن سه روز مرخصی موضوع ماده 73 قانون کار با تعطیل رسمی حقی برای کارگر ایجاد می شود یا خیر؟    پاسخ: چنانچه موعد استفاده از مرخصی موضوع ماده 73 قانون کار مصادف با تعطیل رسمی باشد کارگر ادعایی از بابت طلب مرخصی مورد اشاره نخواهد داشت.

ماده 74- مدت مرخصی استعلاجی, با تائید سازمان تامین اجتماعی, جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب خواهد شد.

پرسش: بازخرید مرخصی کارگران در هنگام خاتمه قرارداد کار یا بازنشستگی.    پاسخ : به لحاظ اجرای قانون کار پرداخت مزد مرخصی استحقاقی کارگران مشمول این قانون در زمان اشتغال محمل قانونی نداشته و فقط به استناد ماده 76 قانون کار  در صورت فسخ یا خاتمه قرارداد کار یا بازنشستگی و از کارافتادگی کلی کارگر و یا تعطیل کارگاه مطالبات مربوط به مدت مرخصی استحقاقی کارگر به وی و در صورت فوت او به ورثه او پرداخت خواهد شد.

پرسش: پرداخت  حقوق و مزایا در ایام مرخصی استحقاقی. پاسخ: در ایام مرخصی استحقاقی کلیه حقوق و مزایای حق خواربار و مسکن و عائله مندی (حق لسعی) قابل پرداخت می باشد.

شرایط کار زنان

ماده 76- مرخصی بارداری و زایمان کارگران زن جمعا 90 روز است.حتی الامکان 45 روز از این مرخصی باید پس از زایمان مورد استفاده قرار گیرد. برای زایمان توا‘مان 14 روز به مدت مرخصی اضافه می شود. (منظور اینکه 90روز +14روز +4*4روز جمعه بازاء هر ماه  مرخصی زایمان برابر است با 4 ماه (120روز))

تبصره 1- پس از پایان مرخصی زایمان, کارگر زن به کار سابق خود باز می گردد و این مدت با تائیدسازمان تا‘مین اجتماعی جزء سوابق خدمات وی محسوب می شود.

تبصره 2- حقوق ایام مرخصی زایمان طبق مقررات قانون تا‘مین اجتماعی پرداخت خواهد شد.

پرسش: تکلیف پرداخت پرداخت کمک عائله مندی در ایام بارداری.  پاسخ: پرداخت کمک عائله مندی در ایام بارداری و ایام بیماری که به تائید سازمان تامین اجتماعی رسیده باشد کلا به عهده کارفرما می باشد.

پرسش: پرداخت کمک عائله مندی در ایام بیماری.  پاسخ: به ایام بیماری کارگرانی که به موجب تشخیص و تائید سازمان تامین اجتماعی قادر به کار نباشنددر دوران مذکور نیز کمک عائله مندی تعلق خواهد گرفت.

شرایط کار نوجوانان

ماده 79- بکار گماردن افراد کمتر از 15 سال تمام ممنوع است.

پرسش: حداقل سن کار برای اشتغال. پاسخ: نظر به اینکه مطابق ماده 79 قانون کار اشتغال به کار افراد کمتر از 15 سال ممنوع شناخته شده است لذا علاوه بر این که باید از ادامه اشتغال چنین افرادی جلوگیری شود, تعیین اجرت المثل و مزایای ایام کارکرد آنان نیز در صلاحیت مراجع حل اختلاف مقرر در قانون کار نبوده و این افراد می توانند جهت احقاق حق به دادگاههای ذیصلاح دادگستری مراجعه نمایند.

سایر

پرسش : پرداخت بن کارگری به کارکنان بازنشسته شاغل در بخش های غیردولتی. پاسخ: کارکنان بازنشسته کشوری و لشکری شاغل در کارگاهها و موسسات مشمول قانون کار نیز همانند کارگران مشمول دریافت و استفاده از بن کالای اساسی کارگری می باشد.

پرسش: قطع یا عدم قطع کمک هزینه های مسکن و خواربار در صورت افزایش مزد ناشی از مصوبات شورای عالی کار که باعث تجاوز مزد از سقف های مربوط به پرداخت کمک هزینه مسکن و خواربار.

پاسخ: چنانچه اجرای بند 7 مصوب 18/12/67 شورای عالی کار و نیز مصوبات سنوات بعد این شورا موجب تجاوز دستمزد ماهانه کارگران از سقف های مربوط به پرداخت کمک هزینه های مسکن و خواربار شود این افزایش ها باعث قطع کمک هزینه های مذکور نخواهد شد و در اجرای مراتب فوق مراجع حل اختلاف حسب مورد به موضوع رسیدگی و اتخاذ تصمیم و صدور را‘ی خواهد نمود.

پرسش: افزایش مزد خارج از مصوبات شورای عالی کار درچه صورتی امکان پذیر است؟ پاسخ: هرگونه افزایش مزد خارج از ضوابط مصوبه شورای عالی کار با توجه به وضعیت اقتصادی و تولیدی کارگاه از طریق انعقاد پیمانهای دسته جمعی مذکور در ماده 140 قانون کار و یا توافق طرفین کارگر و کارفرما پس از تائید وزارت کار و امور اجتماعی امکان پذیر خواهد بود.

پرسش:اوقات استراحت و صرف غذا و ادای فرضه نماز. پاسخ: در قانون کار جمهوری اسلامی ایران به جز مورد اشاره شده در ماده 150 قانون مرقوم پیش بینی خاص برای منظور داشتن اوقات استراحت و صرف غذا و ادای فریضه نماز در ساعات کار به عمل نیامده. بدیهی است چنانچه در این زمینه از قبل کارگاه دارای عرف و روال خاصی بوده باشد ادامه آن کماکان معتبر و جزء شرایط کار تلقی می گردد.

پرسش: طبق ضوابط قانون کار آموزی, کارفرمایان سالیانه 5/2 در صد بعنوان حق کار آموزی به صندوق پرداخت می کنند, چنانچه کار فرمایی کارگران خود را برای طی دوره های آموزشی به خارج از کشور اعزام نماید آیا صندوق کار آموزی می بایستی در مورد اخذ 5/2 درصد تخفیفی قائل شود یا خیر؟ 

پاسخ: حق کارآموزی 2 درصد است نه 5/2درصد.

کارفرما باید به نسبت حقوق ماهیانه کارگران 2 درصد به صندوق پرداخت نماید نه سالیانه.

طبق قانون کارآموزی, دریافت 2 درصد برای بالا بردن سطح مهارت کارگران است بنابر این اگر امکان این امر در مراکز آموزشی داخل کشور وجود نداشته باشد ظاهرا‘بایدصندوق کارآموزی هزینه اعزام کارگران به خارج را طبق ضوابطی بپردازد.

اگر صندوق بپذیرد که هزینه کارآموزی را در خارج از کشور تا‘دیه کند مسئله تخفیف در دریافت 2 در صد منتفی خواهد شد.

بیمه تامین اجتماعی و مزایای غیر مشمول بیمه

ماده 28- منابع درآمد سازمان به شرح زیر می باشد:

حق بیمه از اول مهر ماه تا پایان سال 1354 به میزان بیست و هشت درصد مزد یا حقوق است که هفت در صد آن بعهده بیمه شده و هجده درصد بعهده کارفرما و سه درصد به وسیله دولت تامین خواهد شد

درآمد  حاصل از وجوه و ذخایر و اموال سازمان .

وجوه حاصل از خسارات و جریمه های نقدی مقرر در این قانون .

کمکها و هدایا.

تبصره 1-  از اول سال 1355 حق بیمه سهم کارفرما بیست درصد مزد یا حقوق بیمه شده خواهد بود و با احتساب سهم بیمه شده و کمک دولت کل حق بیمه به سی درصد مزد یا حقوق افزایش می یابد.

ماده 34- در صورتی که بیمه شده برای دو یا چند کار فرما کار کند هر یک از کارفرمایان مکلفند به نسبت مزد یا حقوقی که می پردازند حق بیمه سهم بیمه شده را از مزد یا حقوق او کسر و به انضمام سهم خود به سازمان پرداخت نمایند.

(بخشنامه شماره 5 جدیددرآمد)

"تبصره یک :مزایای نقدی غیر مشمول کسر حق بیمه عبارت است از : بازخرید ایام مرخصی, کمک عائله مندی طبق قانون (ماده 86 قانون تامین اجتماعی)  هزینه سفر و فوق العاده ماموریت, عیدی , کمک هزینه مسکن و خواربار در ایام بیماری , حق شیر, پاداش, نهضت سواد آموزی, حق التضمین (کسر صندوق) خسارت اخراج و مزایای پایان کار و پاداش افزایش تولید سایر مزایای نقدی که تحت هر عنوان به بیمه شدگان پرداخت می گردد مشمول کسر حق بیمه خواهد بود"

با توجه به اصلاحیه مذکور از اول خرداد سال 1372 مزایائی که بابت بازخرید ایام مرخصی ,کمک عائله مندی حداکثر تا میزان قابل پرداخت طبق ماده 86 قانون تامین اجتماعی (مازاد بر آن مشمول کسر حق  بیمه می باشد) هزینه سفر و فوق العاده ماموریت , عیدی , مابه التفاوت کمک هزینه مسکن و خواربار در ایام بیماری (موضوع بخشنامه 473 فنی) حق شیر, پاداش, نهضت سواد آموزی , حق التضمین(کسر صندوق) خسارت اخراج و مزایای پایان کار و پاداش افزایش تولید به بیمه شدگان پرداخت می گردد مشمول کسر حق بیمه نبوده و سایر مزایای نقدی پرداختی به بیمه شدگان تحت هر عنوان مشمول کسر حق بیمه می باشد, لذا مقتضی است مراتب را به اطلاع کارفرمایان رسانیده و طبق آن عمل گردد.

بدیهی است قبل از خرداد سا 72 بایستی طبق ضوابط و دستور العملهای قبلی در این مورد عمل شود.

محاسبه حکم معادل

وقتی برای شخصی در یک ماه بیش از یک حکم به تاریخ اجرای متفاوت صادر می شود حکم معادل طبق فرمول زیر محاسبه خواهد شد.

با توجه به اینکه حکم ماهانه برای 30 روز در نظر گرفته می شود پس اگر در یک ماه بیش از یک حکم صادر شود برآیند چند حکم را به یک حکم 30 روزه تبدیل می کنیم.

A-             روزهای کارکرد حکم اول*30/مبلغ حکم اول

B-              روزهای کارکرد حکم دوم*30/مبلغ حکم دوم

C-              روزهای کارکرد حکم سوم*30/مبلغ حکم سوم

D-             روزهای کارکرد حکم Nام*30/مبلغ حکم Nام

حکم برآیند برابر است با A+B+C+D

مثال: اولین حکم کارگزینی  آقای شخصی به صدور واجرای01/01/82 مبلغ 1000000ریال دومین حکم به صدور و اجرای 05/02/82 به مبلغ 1500000ریال سومین حکم 10/02/82 به مبلغ 2000000ریال و چهارمین حکم 20/02/82 به مبلغ 2500000 ریال می باشد مطلوب است محاسبه حقوق اردیبهشت ماه با فرض کارکرد کامل و محاسبه اضافه کار 10 ساعت.

-                   چون دومین حکم از 5/02/82 شروع شده است پس 4 روز باحکم اول , 5 روز با حکم دوم, 10 روز با حکم سوم و 11روز با حکم چهارم که جمعا 30 روز میباشد پس فرمول محاسبه حکم برآیند برابر است با  1966667 =(A+B+C+D)

-                   A-   133333=4*30/1000000  

-                   B-   250000=5*30/1500000

-                   C-   666667 =10*30/2000000

-                   D-   916667=11*30/2500000

-                   حقوق ماه اردیبهشت برابر است با   2032223=31*30/1966667

-                   اضافه کاری برابر است با 125152=10*1.4*220/1966667

تعریف در آمد حقوق

درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر (اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر حسب مدت یا کار  انجام یافته بطور نقد یا غیر نقد تحصیل میکند مشمول مالیات بر در آمد حقوق است.(ماده 82 ق.م.م)

بنا به ماده 83 مالیاتهای مستقیم "در آمد مشمول مالیات حقوق عبارتست از حقوق (مقرری یا مزد یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر یا غیر مستمر قبل از وضع کسور و پس از وضع معافیت های مقرر در این قانون.

به استناد ماده (35) قانون کار : مزد عبارتست از وجوه نقدی یا غیر نقدی و یا مجموع آنها که در قبال انجام کار به کارگر پرداخت میشود.

1/2- حقوق و مزایای مستمر نقدی شغلی شامل:

حقوق ثابت- مزایای مستمر شغلی- حق مقام – حق اولاد – حق مسکن- حق ایاب و ذهاب – مدد معاش – فوق العاده های (بدی آب و هوا – شغل – مسئولیت- جدب- ارزی- مرزی و . . . )

2/2- مزایای مستمر غیر نقدی

استفاده از مسکن واگذاری از طرف کارفرما (با اثاثیه و یا بدون اثاثیه)

استفاده از اتومبیل اختصاصی واگذاری از طرف کارفرما (با راننده و یا بدون راننده)

سایر مزایای غیر نقدی مستمر از قبیل خوار و بار – بن, . . .

3/2- مزایای غیر مستمر

مزایای غیر مستمر باستناد قانون مالیاتها و قانون کار عبارتند از:

اضافه کار- فوق العاده ماموریت – هزینه سفر – پاداش انجام کار- عیدی و پاداش آخر سال- وجوه پرداختی بابت لباس کار و یا در اختیار  گذاردن آن – پرداختی های بابت هزینه درمان و معالجه کارکنان – بازخرید مرخصی – پاداش – بهره وری

سایر مزایای غیر مستمر که طبق مقررات استخدامی یا قانون کار از طرف کارفرما به کارکنان پرداخت و یا در اختیار آنان قرار داده میشود نظیر بهره وری و کارانه.

4/3- نحوه محاسبه در آمد مشمول مالیات حقوق

باستناد ماده 82 قانون مالیاتها برای محاسبه در آمد مشمول مالیات حقوق باید در آمدهای غیر نقدی به معادل نقدی آن تقویم و سپس به در آمدهای نقدی اضافه گردد تا در آمد مشمول مالیات حقوق مشخص گردد.

1/4/2 – چگونگی تقویم مزایای غیر نقدی به نقدی

باستناد تبصره ذیل ماده 83 قانون مالیاتهای مستقیم در حال حاضر صرفا مبنای تقویم در آمد های غیر نقدی زیر به نقدی مشخص گردیده است.

الف: مسکن با اثاثیه معادل 25 درصد و بدون اثاثیه 20 درصد حقوق و مزایای مستمر نقدی( باستثنای مزایای غیر نقدی معاف موضوع ماده 91 قانون مالیاتها) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر میشود.

ب : اتومبیل اختصاصی با راننده معادل 10 درصد و بدون راننده معادل 5 درصد حقوق و مزایای مستمر نقدی (باستثنای مزایای غیر نقدی معاف موضوع ماده 91 قانون مالیاتها) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کم میشود.

ج: سایر مزایای غیر نقدی معادل قیمت تمام شده برای پرداخت کننده حقوق

5/2- معافیت مالیاتی در آمد حقوق

ماده 84

تا میزان یکصد و پنجاه برابر حداقل حقوق مبنای جدول حقوق موضوع ماده (1) قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب 1370 در آمد سالانه مشمول مالیات حقوق کلیه حقوق بگیران از جمله کارگران مشمول قانون کار از یک یا چند منبع از پرداخت مالیات معاف میشود.

ماده 85

 نرخ مالیات بر در آمد حقوق در مورد کارکنان مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب 13/06/1370 پس از کسر معافیت های مقرردر این قانون به نرخ مقطوع ده در صد (10%) و در مورد سایر حقوق بگیران نیز پس از کسر معافیت های مقرر  در این قانون تا مبلغ چهل و دو میلیون (42.000.000) ریال به نرخ ده در صد (10%) و نسبت به مازاد آن به نرخ های مقرر در ماده (131) این قانون خواهد بود.

ماده86

پرداخت کنندگان حقوق هنگام  هر پرداخت یا تخصیص آن مکلف اند مالیات متعلق راطبق مقررات ماده (85) این قانون محاسبه و کسر و ظرف سی روز ضمن تسلیم فهرستی متضمن نام و نشانی دریاقت کنندگان حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت و در ماه های بعد فقط تغییرات را صورت دهند.

تبصره- پرداخت هایی که از طرف غیر پرداخت کنندگان مقرری مزد حقوق اصلی به عمل می آید پرداخت کنندگان این قبیل وجوه مکلفندهنگام هر پرداخت مالیات متعلق را بدون رعایت معافیت موضوع ماده (84) این قانون به نرخ های مقرر در ماده (85) این قانون محاسبه و کسر و ظرف 30 روز با صورتی حاوی نام و نشانی دریافت کنندگان و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت کنند.

2- نحوه محاسبه مالیات حقوق

1/2- محاسبه مالیات حقوق و مزایای مستمر ماهانه

برای محاسبه مالیات حقوق و مزایای مستمر ماهیانه نخست حقوق و مزایای مستمر ماهانه هر یک از کارکنان پس از کسر معافیت های قانونی را دوازده برابر نموده سپس با اعمال نرخ ماده 131 مالیات سالانه در آمد حقوق را محاسبه که یک دوازدهم این مبلغ بعنوان مالیات در آمد حقوق و مزایای مستمر ماهانه تلقی خواهد شد.

2/2 معافیت مالیاتی حقوق بگیران

باستناد ماده 85 قانون مالیاتهای جدید  نرخ مالیات بردر آمد حقوق در مورد کارکنان مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت گارکنان دولت مصوب 13/06/70 پس ا ز کسر معافیت های مقرر دراین قانون به نرخ مقطوع ده در صد و در مورد سایر حقوق بگیران نیز پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون تا مبلغ چهل و دو میلیون ریال (420.000.000 ریال) به نرخ ده درصد و نسبت به مازاد آن به نرخ های مقرر در ماده (131) این قانون عمل خواهد بود.

یاد آوری : کلیه حقوق بگیران مشمول قانون کار مصوب 29/12/1369 مجمع تشخیص مصلحت نظام از حیث مقررات مالیاتی مشمول واژه "سایر حقوق بگیران" مندرج در ماده 84 سایر حقوق بگیران قانون مالیات های مستقیم می باشند.

3/2- محاسبه مالیات مزایای غیر مستمر

به منظور محاسبه مالیات مزایای غیر مستمر هر یک از کارکنان بخش غیر دولتی نخست حقوق و مزایای سالیانه آنان محاسبه و مزایای غیر مستمر (پس از کسر معافیت های قانونی) به آن اضافه و آنگاه با اعمال نرخ ماده 131 مالیات سالانه حقوق بگیر مشخص شده که یک دوازدهم این مبلغ بعنوان مالیات ماهانه تلقی میگردد. لازم به ذکر است که در محاسبه مالیات مزایای غیر مستمر باید توجه نمود که در بخش دولتی مالیات مزایای غیر مستمر صرفا مشمول نرخ 10 درصد خواهد شد و لزومی به اعمال جمع در آمد سالیانه با مزایای مستمر نخواهد بود اما در بخش خصوصی و بخش نهادهای عمومی غیر دولتی پس از وضع معافیت های قانونی مزایای غیر مستمر افزون آن به در آمد سالیلنه (حقوق و مزایای مستمر) الزامی خواهد بود.

بدیهی است چنانچه در طی یکسال چندین مرتبه به حقوق بگیران مزایای غیر مستمر پرداخت شود در آمد سالیانه حقوق و مزایای مستمر باید با کلیه مزایای غیر مستمر دریافتی تا آخرین بار جمع شده و سپس با اعمال نرخ ماده 131 مالیات مربوطه محاسبه گردد.

4/2- نحوه محاسبه مزایای غیر مستمر که از طرف اشخاصی غیر از پرداخت کنندگان حقوق اصلی پرداخت میشود.

باستناد ماده 86 قانون مالیاتها پرداختهایی که از طرف اشخاصی غیر از پرداخت کنندگان مقرری مزد و حقوق اصلی بعمل می آید ( نظیر حق حضور در جلسات)  تا 42.000.000 ریال در سال به نرخ 10% و مازاد مشمول نرخ ماده 131 ( از 20% به بعد) میباشد که پرداخت کنندگان این قبیل وجوه مکلفند هنگام هر پرداخت مالیات متعلق را کسر و ظرف مدت سی روز با صورتی حاوی نام و نشانی دریافت کنندگان و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت کنند.

5/2 - نحوه محاسبه مالیات اضافه کار

الف- چنانچه شرکت دولتی باشد

در این حالت مبلغ اضافه کار صرفا شامل 10 درصد مالیات خواهد شد.

ب- چنانچه شرکت خصوصی یا نهاد عمومی غیر دولتی باشد

در این حالت مبلغ اضافه کار ماهیانه بر اساس مجموع در آمد سالیانه شامل در آمدهای مستمر و غیر مستمر صورت خواهد گرفت یعنی نخست حقوق و مزایای مستمر مشمول مالیات حقوق بگیر را دوازده برابر نموده و سپس مزایای غیر مستمر شامل اضافه کاری بآن افزوده شده و با توجه به نرخ ماده 131 مالیات آن محاسبه میشود.

6/2- سایر مزایای غیر نقدی

باستناد بند 12 ماده 91 قانون مالیاتهای جدید مزایای غیر نقدق پرداختی به کارکنان حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت موضوع ماده (84) قانون م.م. (برای سال 1382 معادل 3.200.000 ریال  3.200.000=12/2 *320*400*150) از مشمول مالیات معاف است.

7/2-نحوه محاسبه مالیات عیدی یا پاداش آخر سال

• باستناد بند 10 ماده 91 قانون مالیاتهای مستقیم عیدی سالانه یا پاداش آخر سال مجموعاتا میزان یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده (84) از پرداخت هرگونه مالیات معاف میباشد.
• عیدی و پاداش حقوق بگیران شاغل در بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیر دولتی مازاد بر مبلغ فوق به مجموع در آمد سالانه حقوق آنان اضافه شده و مشمول مالیات بنرخ ماده 131 قانون مالیاتهای مستقیم خواهد شد.
• بدیهی است چنانچه طی سال چند بار پاداش به هر یک از کارکنان پرداخت شود صرفا پاداش آخر سال معادل مبلغ فوق از پرداخت مالیات معاف و مازاد بر آن طبق توضیحات فوق مشمول مالیات مقرر خواهد بود.

عیدی و پاداش حقوق بگیران که شاغل در وزارتخانه و موسسات و شرکتهای دولتی و شهرداریها باشند مازاد بر مبلغ فوق صرفا شامل مالیاتی به نرخ 10 درصد خواهد بود.

8/2- چنانچه حقوق و مزایای ثابت حقوق بگیر در ضمن سال تغییر کند و یا اینکه حقوق بگیر در بین سال استخدام و یا خدمت وی بنا به هر علت در طی سال خاتمه یابد مالیات حقوق در این قبیل موارد بشرح زیر قابل محاسبه خواهد بود.

9/2- چنانچه حقوق در ضمن سال تغییر نماید برای محاشبه مالیات حقوق بایستی حقوق جدید (حقوق ماهی که تغییر یافته است) را دوازده برابر نموده و بر ماخذ آن میزان مالیات محاسبه و یک دوازدهم آنرا بعنوان مالیات ماه مربوطه و ماههای بعد تا آخر سال درصورتیکه تغییرات جدیدی پیش نیاید کسر نمود.

10/2- در صورتیکه هر یک از کارکنان در ضمن سال استخدام گردد در آمد مشمول مالیات حقوق بایستی بر اساس در آمد سالانه (دوازده برابر حقوق ماه اول) محاسبه و پس از تعیین مالیات سالانه یک دوازدهم آن از تاریخ شروع به کار تا آخر سال (در صورتیگه در مدت مزبور حقوق تغییر ننماید ) بعنوان مالیات ماهانه کسر و واریز گردد.

11/2- در صورتیکه هر یک از کارکنان در ضمن سال بازنشسته, بازخرید یا اخراج و یا بنا بعللی ترک خدمت نماید کارفرما مکلف است صرفنظر از مدت کارکرد مالیات حقوق را بر اساس در آمد سالانه بشرح بندهای  فوق محاسبه و ماهانه تا آخرین تاریخ اشتغال کسر نماید. البته ممکنست در هر یک از سه حالت فوق در آمد مشمول مالیات که ماخذ محاسبه مالیات قرار میگیرد بیشتر از درآمدواقعی سالانه بوده و یا حقوق بگیر بطور کامل از بخشودگی مقرر سالانه استفاده ننموده باشد و در نتیجه به سبب اعمال نرخ مالیاتی بالاتر و یا اصولا نرسیدن در آمد سالانه به حدنصاب بخشودگی مالیات اضافی پرداخت گردد که در این قبیل موارد اضافه پرداختی طبق مقررات ماده 87 قانون مالیاتهای مستقیم قابل استرداد میباشد.

12/2- پرداخت کنندگان حقوق علاوه بر کسر و پرداخت مالیات حقوق کارکنان خود مکلفند نام و نشانی آنها و میزان پرداخت را نیز به اداره امور مالیاتی ارسال دارند. در این خصوص چند نکته ضروری زیر حائز اهمیت است:

• در مورد تعیین اداره امور مالیاتی برای تسلیم فهرست و پرداخت مالیات در پاره ای موارد که شرکت یا موسسه پرداخت کننده حقوق دارای کارگاه یا شعب در نقاط مختلف است اصولا همان محل پرداخت یا تخصیص حقوق ملاک عمل میباشد. یعنی چنانچه محل ثبت شده شرکتی شهر "الف" باشد و این شرکت دارای کارگاهی در شهر :ب" باشد چنانچه حقوق و مزایای کارکنان شاغل در کارگاه  "ب" توسط مسئولین کارگاه در محل کار پرداخت می شد, دریافت کننده فهرست و مالیات اداره مالیاتی واقع در شهر "ب" خواهد بود.
• در خصوص اجرای ماده 86 (پرداختهایی که از طرف اشخاص غیر از پرداخت کنندگان مقرری مزد و حقوق اصلی بعمل می آید) توجه شود که مقررات جدید این دریافتی را تا سقف 42 میلیون ریال مشمول مالیاتی مقطوع بنرخ 10 درصد و مازاد آن مشمول نرخ ماده 131 خواهد شد.
• اضافه پرداختی بابت مالیات بر درآمد حقوق باستناد ماده 87 قانون مالیاتها طبق مقررات این قانون قابل استرداد میباشد مشروط بر اینکه بعد از انقضای تیر ماه سال بعد تا آخر آن سال با درخواست کتبی حقوق بگیر از اداره مالیاتی محل سکونت مورد مطالبه قرار گیرد.

اداره مالیاتی مذکور موظف است ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم درخواست رسیدگیهای لازم را معمول و در صورت احراز اضافه پرداختی و نداشتن بدهی قطعی دیگر در آن اداره مالیاتی نسبت به استرداد اضافه پرداختی از محل وصولیهای جاری اقدام کند.در صورتیکه درخواست کننده بدهی قطعی مالیاتی داشته باشد اضافه پرداختی بحساب بدهی مزبور منظور و مازاد مسترد خواهد شد.

13/2- ترتیب پرداخت مالیات بر در آمد حقوق

1/13/2- تکالیف کارفرمایان

باستناد ماده 85 پرداخت کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلفند مالیات متعلق را بر اساس در آمد مشمول مالیات سالانه پس از کسر معافیتهای مقرر در قانون طبق نرخ مقرر در ماده 131 قانون مالیاتها و یا به نرخ 10 درصد حسب مورد کسر و ظرف مدت 30 روز ضمن تسلیم فهرستی متضمن نام و نشانی دریافت کنندگان حقوق و میزان آن به اداره مالیاتی محل پرداخت و در ماههای بعد فقط تغییرات را صورت دهند. بدیهی است چنانچه مالیات های مکسوره ظرف مدت مقرر به حساب مخصوص سازمان امور مالیاتی کشور واریز نشود به ازای هر ماه تاخیر در پرداخت مالیات متعلقه 5/2 درصد جریمه تعلق خواهد گرفت. از طرف دیگر بموجب ماده 199 (ق.م.م) کسانیکه مکلف به کسر و ایصال مالیات مؤدیان دیگر میباشنددر صورت تخلف از انجام وظایف مقرر علاوه بر مسئولیت تضامنی که با مودی در پرداخت مالیات خواهد داشت مشمول جریمه ای معادل 20% مالیات پرداخت نشده خواهد بود. مضافا بر اینکه بموجب ماده 197 (ق.م.م) چنانچه کارفرمایان از تسلیم صورت (لیست حقوق و مزایا) یا قرارداد یا مشخصات راجع به مودی در مورد حقوق عبارت خواهد بود از 2 درصد حقوق پرداختی.

2/13/2- تکالیف دریافت کنندگان حقوق

باستناد ماده 88 قانون مالیاتها در مواردیکه از اشخاص مقیم خارج که در ایران شعبه یا نمایندگی ندارند حقوق دریافت شود، دریافت کنندگان حقوق مکلفند ظرف سی روز از تاریخ دریافت حقوق مالیات متعلق را طبق مقررات قانون مالیاتهای مستقیم ایران  به اداره مالیاتی محل سکونت خود پرداخت و تا آخر تیر ماه سال بعد اظهارنامه مالیاتی مربوط به حقوق دریافتی خود را به اداره مالیاتی مزبور تسلیم نماید.

14/2- مجازات های قانونی متخلفان

در مواردی که کارفرمایان از ایفای تکالیف قانونی مقرر در قانون مالیاتها به هر دلیلی خود داری نمایند علاوه بر جرائم نقدی ، مشمول مجازاتهای زیر نیز خواهند شد:

1/14/2- باستناد تبصره یک ماده 199 قانون مالیاتها چنانچه کارفرما وزارتخانه، شرکت یا موسسه دولتی یا شهرداری باشد و از انجام تکالیف قانونی در ارتباط با قانون مالیاتها تخلف ورزد مسئولین امر مشمول مجازات مقرر طبق قانون تخلفات اداری خواهند بود.

2/14/2- باستناد تبصره 2 ماده 199 قانون مالیاتها چنانچه متخلفین از تکالیف قانونی مقرر در قانون مالیاتها اشخاص حقوقی غیر دولتی باشد به حبس تادیبی از سه ماه تا دو سال محکوم خواهد شد و چنانچه متخلف شخص حقیقی باشد به حبس تادیبی از دو ماه تا دو سال محکوم خواهد شد که اقامه دعوی علیه متخلفین مذکور در این بند نزد مراجع قضایی از طرف رئیس امور مالیاتی بعمل خواهد آمد.